تبليغ دينی؛ اطلاع‌رسانی يا اقناع؟
فضای مجازی با قابليت‌های بسيار خود از جمله اينكه در اختيار همگان ـ با زبان‌ها و فرهنگ‌ها، رسوم و مذاهب گوناگون قرار گرفته‌است، امكان و قدرت فوق العاده‌ای را برای همه فراهم كرده تا به فراخور علاقه يا نيازهای شخصی و اجتماعی و فرهنگی خويش به اين فضای گسترده مرتبط و متصل شوند و از آن بهره‌مند شوند.
زبان اديان در اين محيط جهانی شده و با توجه به گستره عظيم مخاطبان آن قابليت انتشار و تبليغ را داراست. تبليغ دين در فضای مجازی با اين نگاه نوعی ضرورت محسوب شده و استفاده از آن با توجه به اهميت فضای مجازی كه در امتداد فضای واقعی واقع شده، اجتناب نا‌پذير به شمار می‌رود.
با اين مقدمه نگارنده در مقاله زير در تلاش است تا در ابتدا برای روشن شدن تفاوت ميان اطلاع‌رسانی دينی و تبليغ دينی.
دانش اطلاع‌رسانی عبارت است از رشته‌ای علمی كه درباره كيفيت و كاربرد اطلاعات، نيروهای حاكم بر جريان اطلاعات و همه ابزارهای آماده‌سازی اطلاعات برای دسترسی و استفاده مطلوب، تحقيق می‌كند.
دانش اطلاع‌رسانی به آن بخشی از دانش می‌پردازد كه به توليد گردآوری، سازمان‌دهی، ذخيره، بازيابی، ترجمه، انتقال، تبديل، كاربرد اطلاعات مربوط می‌شود. دانش اطلاع‌رسانی همچنين درباره ارائه اطلاعات به روش طبيعی و مصنوعی و كاربرد قالب‌ها برای انتقال كامل اطلاعات و شيوه‌های آماده‌سازی اطلاعات و ابزارهای و فن‌های آن مانند ماشين‌های حسابگر و روش‌های برنامه‌ريزی آن به پژوهش می‌پردازد.
با اين رويكرد اطلاع‌رسانی دينی در قالب تعريفی كه در بخش قبل گفته شده، گنجانده می‌شود. تبليغات به مجموعه فعاليت‌هايی اطلاق می‌شود كه برای معرفی هرچه بهتر و بيشتر يك مؤسسه يا نهاد اجتماعی يا دينی صورت می‌پذيرد.
حوزه تبليغات عليرغم اينكه يك فعاليت علمی محسوب می‌شود ولی بيشتر در دايره هنر و تجربه عملی در خلق آثار هنری بايد به سراغ آن رفت و صاحبان ذوق و قريحه هنری، در اين عرصه بيشتر توفيق بدست می‌آورند.
اما آنچه در عرصه اطلاع‌رسانی دينی رخ می‌دهد بسيار فراتر است. در عرصه اطلاع‌رسانی مديران و برنامه‌ريزان عموماً با گردآوری بانك‌های اطلاعاتی جامع و به‌روز و ايجاد ساختار مناسب در صدد استنتاج از مجموعه اطلاعات بدست آمده هستند تا بتوانند ضمن معرفی ظرفيت‌های موضوع انتخاب شده، از كنار هم قرار دادن و آرايش اطلاعات بدست آمده نتايج جديدی بدست آورند.
اطلاع‌رسانی دينی با هدف اقناع مخاطب انجام نمی‌گيرد و صرفاً آگاهی مخاطب در اين حوزه مورد توجه است. اين در حالی است كه تبليغات دينی با هدف اقناع مخاطب و تغيير در نگرش او به گونه‌ای كه منجر به عملی متناسب با خواست مبلغان است، انجام می‌شود.
بديهی است كه نتايج جديد منجر به ايجاد ظرفيت‌ها و فرصت‌های جديد و چشم‌اندازهای نوين می‌شود. گستره اطلاع‌رسانی بسته به تعريف حوزه نظری و عملی آن است و بنابراين شعاع فعاليت در حوزه اطلاع‌رسانی بستگی به بضاعت فكری و مالی گردانندگان آن دارد. در اين زمينه هرچه حوزه فعاليت گسترده‌تر باشد پيچيدگی‌های آن بيشتر و دشوارتر خواهد بود.
تحقيق، خبر و گردآوری اطلاعات كه بعضاً همراه با تهيه بانك‌های اطلاعاتی است، همگی در حوزه اطلاع‌رسانی قرار دارد و سپس نتايجی كه در حوزه اطلاع‌رسانی بدست می‌آيد به‌عنوان موضوعی تازه، چنانچه بتواند در گردونه تجارت و بازار مخاطبی داشته باشد، آنگاه می‌تواند به عنوان يك موضوع در اختيار سرمايه‌گذاران و كانون‌های تبليغاتی قرار گيرد.
انتخاب صحيح موضوع، برنامه‌ريزی و طراحی مناسب برای حضور در بازار، سرمايه‌گذاری كافی و تبليغات باهوش و روانشناسی شده در حوزه دين می‌تواند عامل تعيين كننده در موفقيت تأثيرگذاری روی مخاطبی باشد كه هدف قرار گرفته شده‌است.
منابع:
وبلاگ كتاب اول، 1387
وبلاگ ارتباطات، 1387